"Σχόλια" με αφορμή το νέο μυθιστόρημα του Χ.Α.Χωμενίδη.

Σχόλια για ιστορίες “αμαρτίας και αγιοσύνης”. Με τον τίτλο αυτό (έμμεση αλλά σαφής αναφορά στο συγγραφέα Μ. Καραγάτση) δημοσιεύτηκε στην ενότητα της βιβλιοκριτικής της μηνιαίας επιθεώρησης του βιβλίου ΔΙΑΒΑΖΩ (τεύχος 460, 2/2006) κείμενο του δημοσιογράφου Κώστα Τσαούση για το τελευταίο μυθιστόρημα του Χ.Α. Χωμενίδη “Το σπίτι και το κελί”.

Ολόκληρο το κείμενο των “σχολίων” ακολουθεί:

Τις τελευταίες ημέρες του εορταστικού δεκαπενθήμερου, ένας αποστασιοποιημένος αλλά παρατηρητικός τηλεθεατής των δελτίων των “8” των ιδιωτικών καναλιών θα μπορούσε ανάμεσα στο πλήθος των αυτοσχέδιων ιατροδικαστών και… σεισμολόγων να διακρίνει -έστω και φευγαλέα- και τις φιγούρες ή απλώς την αύρα τους, των βασικών ηρώων του νέου μυθιστορήματος του Χρήστου Χωμενίδη “Το σπίτι και το κελί”(Εκδ. Πατάκης, 2005). Αν μάλιστα, τύχαινε να πέσουν στα χέρια του και τα συνήθη δημοσιεύματα εβδομαδιαίων εντύπων προβολής του αθηναϊκού pulp fiction θα είχε διαμορφώσει μια πλήρη αντίληψη περί των κινήσεων του Γκίκα και του Σαντορίνη, του θείου Πάνου και του Ρουχωτά…

Κι όμως, ο Χωμενίδης, έχει την εκπληκτική άνεση και πολυτέλεια λόγω της προσωπικής του τεχνικής να απαλλάξει τους ήρωες του από το φορτίο της παρουσίας τους στα Τήλε-παράθυρα και τα κοσμικά (τρόπος του λέγειν…) ενσταντανέ.

Οι ήρωες του –κατά αναλογία με «τα παιδιά της διπλανής πόρτας»- είναι φτιαγμένοι, αν και με ευάλωτα ή απολύτως φθαρτά υλικά, να αντέχουν στη διαχείριση της μεγάλης αντίφασης που ζει και βιώνει καθημερινά σε κάθε βήμα της η μεταπολιτευτική ελληνική κοινωνία αναζητώντας, διαρκώς και ακαταπαύστως, εξαρχής έτερο -προσδιοριζόμενες ταυτότητες και ρόλους, για να αποκρύψει ή να διασκεδάσει την αμηχανία της. Κι αυτό το επιτυγχάνει ο Χωμενίδης, γιατί δεν υποτάσσεται στις γλυκές σειρήνες της επικαιρικότητας των καταστάσεων και των φαινομένων, αλλά παραμένει σταθερά και αταλάντευτα ως ενεργός πολίτης στο πεδίο που διαμορφώνει μέσα από τις αντιφάσεις της η σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.

Αυτή τη δεδομένη πραγματικότητα προσεγγίζει ο Χωμενίδης με επιδέξια παρατηρητική ματιά, επιδιώκοντας να αναδείξει, μέσα από τις ζωές, τις δράσεις των πρωταγωνιστών του και κατά συνέπεια και την ατμόσφαιρα που διαμορφώνουν, επιλογές και συμπεριφορές της τελευταίας τουλάχιστον 30ετίας που συνδέονται άμεσα και άρρηκτα με το τρομακτικό πολιτισμικό σοκ που έχει δέχθηκε η ελληνική κοινωνία στη διαδρομή της μετάβασής της από την Ελλάδα της «ψωροκώσταινας» και του «ανάδελφου έθνους» στην Ελλάδα που διεκδικεί με αξιώσεις το ρόλο μιας περιφερειακής οικονομικής δύναμης στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης.

Η διάκριση και η συνειδητή επιλογή ανάμεσα στο «επικαιρικό» και το «σύγχρονο» συνεπικουρείται και από την ελευθερία που διαθέτει ο ενεργός πολίτης και συγγραφέας Χωμενίδης να οργανώσει και να διαχειρισθεί το υλικό του, αφηγούμενος μια ιστορία που ενώ φαντάζει ότι βρίσκεται σε διασύνδεση και συνομιλία με την Ιστορία κατοχυρώνει ταυτόχρονα το ισχυρό εχέγγυο της αυτοδυναμίας της «παράλληλης τέχνης».

Η Ιστορία στη περίπτωση του Χωμενίδη δεν είναι κάτι παραπάνω από ένα έναυσμα, μια τυχαία αφορμή για να ξεκινήσει η δική του ιστορία – το στόρι του όπως θα έλεγε και ο Γκίκας με τους χρηματιστηριακούς του συμβούλους- αξιοποιώντας τα δεδομένα της , όπως ακριβώς συμβαίνει στο σύγχρονο κόσμο των επιχειρήσεων με τις εταιρείες λειτουργίας και διαχείρισης μαζικού τύπου δραστηριοτήτων, οι οποίες βασίζονται και αξιοποιούν το υφιστάμενο δίκτυο υποδομής με τα πάγια περιουσιακά του στοιχεία.

Κι αυτό το επιτυγχάνει ο Χωμενίδης, επειδή οι μετοχές του είναι παντελώς ελεύθερες βαρών, αλλά και γιατί ο ίδιος απέφυγε συνειδητά το ενέχυρο επί των προσωπικών του μετοχών, το οποίο στην περίπτωση του τελευταίου μυθιστορήματος του θα ήταν η επιδίωξη της κατοχύρωσης και της προβολής μιας ηθικής στάσης απέναντι στα διαδραματιζόμενα και κυρίως στις καταγωγές και τα προσωπικά δεδομένα των ηρώων, των πρωταγωνιστών και των δευτεραγωνιστών.

Με άλλα λόγια, ο Χωμενίδης αποφεύγει τη γοητεία και την ηδονή της «κρυφής κάμερας» και παραμένει σταθερά προσανατολισμένος στην καταγραφή και την ανάδειξη επιλογών και συμπεριφορών μέσα από τη δράση των ίδιων των προσώπων. Βεβαίως, ο ίδιος έχει οργανώσει το παιχνίδι και έχει ορίσει εξ αρχής τους κανόνες αυτού του παιχνιδιού, χιλιόμετρα μακριά από το πεδίο που ανιχνεύονται για δεκαετίες ολόκληρες οι μετα-τραυματικές συνέπειες του δράματος της Αριστεράς…

Ο Χωμενίδης κτυπώντας τα πλήκτρα του υπολογιστή του και σκαρώνοντας την ιστορία του έχει τη συνείδηση ότι ως σύγχρονος ενεργός πολίτης του «κόσμου τούτου» δεν έχει καμία υποχρέωση και πολύ περισσότερο δε καμία διάθεση να απολογηθεί σε κανένα και για τίποτα για τις καταγωγές και τα προσωπικά δεδομένα των ηρώων του, πριν και μετά τις αποκαλυπτικές διαφοροποιήσεις και μετατοπίσεις. Αντίθετα, ως επιμελής επαγγελματίας manager της γραφής αναμετράται σε κάθε στιγμή της δράσης με το σαράκι της αποτελεσματικότητας του έργου, δηλαδή με τη ίδια την ανταμοιβή του αναγνώστη.

Mε όλα αυτά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, διαχρονικής αξία και χρησιμότητα, ο Χρήστος Χωμενίδης δεν συναντά τυχαία στη διαδρομές του και δεν συνομιλεί ασκόπως με τον Μ. Καραγάτση για τις μικρές και τις μεγαλύτερες «ιστορίες αμαρτίας και αγιοσύνης», οι οποίες, όμως, διατηρούν πάντα στο κέντρο τους το ίδιο το ανθρώπινο Πρόσωπο σε όλες τις εκφάνσεις του.

Η συνάντηση επιδιώκεται προκειμένου να καταδειχθεί η συγγένεια της παρατήρησης, η ενότητα της προσέγγισης αλλά κυρίως η διαχρονική κοινότητα των συμφερόντων που προκαλούν την ακένωτη θέαση του σύγχρονου κόσμου, πέραν από αδιέξοδους και κενού περιεχομένου εντυπωσιασμούς που διαμορφώνει η παραδοσιακή αντίληψη του «συγγραφικού εργαστηρίου» που επιλέγει να μην αναμετρηθεί με όλα όσα διαμορφώνει το σύγχρονο περιβάλλον της γενικευμένης αβεβαιότητας και των συνεχών ανατροπών.