Το "αυτόνομο σχολείο"

H ιδέα του "αυτόνομου σχολείου" -για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση- αποτελεί μια από τις καινούργιες ιδέες που κερδίζουν έδαφος στον χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσα από την δυναμική προώθηση και προβολή της που γίνεται από πληθώρα think tanks.

Η βασική ιδέα του "αυτόνομου σχολείου" -σε όποια παραλλαγή και με όποιο συνδυασμό κι αν απαντηθεί- είναι σχετικά απλή: Ένα σχολείο πέρα και έξω από τον κεντρικό συγκεντρωτικό σχεδιασμό του αρμόδιου υπουργείου Παιδείας, οργανικά ενταγμένο με παραγωγικό τρόπο στο πλαίσιο της τοπικής κοινωνίας και με δυνατότητα δημιουργικής παρέμβασης/συμμετοχής των εκπαιδευτικών και κυρίως των γονέων των μαθητών στην οργάνωση και την λειτουργία του.

Οι διαφορετικές παραλλαγές και οι διαφορετικοί συνδυασμοί που επιλέγονται από τους άμεσα ενδιαφερόμενους ανάλογα και με τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές συνθήκες όχι μόνον δεν θολώνουν... τα νερά αλλά αντίθετα ενισχύουν τις δυνατότητες και τις προοπτικές μιας ανοικτής πρότασης εφαρμοσμένης πολιτικής.

Συστατικά στοιχεία αυτής της πρότασης πολιτικής στον χώρο της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι μεταξύ άλλων: Η απελευθέρωση της παροχής των εκπαιδευτικών υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα - μια απελευθέρωση που παρέχει το δικαίωμα της πραγματικής επιλογής στους ίδιους τους γονείς. Τι σημαίνει πρακτικά, όμως, ένα τέτοιο δικαίωμα και κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε να ασκηθεί επωφελώς για όλους και κυρίως για τα παιδιά και την κοινωνία;

Σε κάθε περίπτωση, αυτό το δικαίωμα θα έπιανε τόπο αν οι γονείς θα μπορούσαν να απαιτήσουν από την Πολιτεία να έχουν εκείνοι το πρώτο και τον τελευταίο λόγο για το πού θα διαθέσουν το ποσό της κρατικής χρηματοδότησης για εκπαίδευση που αντιστοιχεί στα παιδιά τους. Κι αυτό το δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί είτε από μεμονωμένους γονείς που επιθυμούν να στείλουν τα παιδιά τους σε ένα καλό ιδιωτικό ή ξένο σχολείο στην Ελλάδα, είτε από νέου τύπου συλλογικότητες όπως μια εθνοτική ή θρησκευτική κοινότητα ή ακόμα και μια πρωτοβουλία γονέων που θέλει ενεργά να δραστηριοποιηθεί στην ίδρυση και την λειτουργία ενός σχολείου που θα υπηρετεί ανάγκες μιας μικρής ή μεγαλύτερης τοπικής κοινωνίας – ακόμα και ειδικές ευαισθησίες σε σχέση με το τυποποιημένο ωρολόγιο πρόγραμμα του υπουργείου Παιδείας…

Προαπαιτούμενο, λοιπόν, αυτής της ανοικτής πρότασης πολιτικής είναι η εν γένει αλλαγή του τρόπου χρηματοδότησης του εκπαιδευτικού συστήματος. Δηλαδή, η Πολιτεία δεν κατευθύνει τους διαθέσιμους πόρους αποκλειστικά και μόνον προς τα δημόσια σχολεία αλλά χρηματοδοτεί την παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών ανεξαρτήτως του προσώπου του παρόχου. Κι αυτό γιατί η χρηματοδότηση κατευθύνεται προς τον γονέα που χρησιμοποιεί αυτές τις υπηρεσίες. Μια τέτοιου είδους αλλαγή στον τρόπο χρηματοδότησης οδηγεί βαθμιαία στον εξορθολογισμό του συστήματος που αρχίζει να συνηθίζει στην έκθεση του στον δημιουργικό ανταγωνισμό μεταξύ των σχολικών μονάδων.

(Το συγκεκριμένο post βασίσθηκε σε πρόσφατες σχετικές αναλύσεις, μελέτες και προτάσεις think tanks από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα περισσότερα ερεθίσματα προήλθαν από Reform και το "Around the World in 80 Ideas" -μια δημιουργική πρωτοβουλία του Adam Smith Institute).