Η ομιλία του Γιώργου Παπανδρέου έχει μόλις τελειώσει.
Ακούγεται η φωνή της εκφωνήτριας: « (…) Είναι μαζί μας, ο Γενικός Γραμματέας της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, Λουίς Αγιάλα. Σύντροφος απ' τη Χιλή, την πατρίδα του Σαλβαντόρ Αλιέντε, για να μας μεταφέρει μήνυμα αλληλεγγύης, από τα 154 κόμματα - μέλη της Οργάνωσης».
[Ο σύντροφος από τη Χιλή ανεβαίνει στην εξέδρα και αντί οποιουδήποτε μηνύματος ακολουθούν ασπασμοί με το Γιώργο Παπανδρέου και χαιρετισμοί προς το πλήθος που ανταποδίδει με το σύνθημα «Σεισμός, σεισμός, σοσιαλισμός»].
Τα συνθήματα συνεχίζουν σε ρυθμό και ένταση διεθνιστικών Ρίχτερ. Ο Γιώργος Παπανδρέου ξαναπηγαίνει στο βήμα και από μικροφώνου «συνομιλεί» με τους νεολαίους οι οποίοι απτόητοι συνεχίζουν τα συνθήματα αναφορικά με το … Σεισμό. «Είμαστε εδώ, όλοι μαζί, ενωμένοι, δυνατοί. Είμαστε εδώ, έχοντας την αλληλεγγύη των σοσιαλιστών, των δημοκρατών, όλου του κόσμου, που και αυτοί ζητούν να ανατείλει και πάλι, ο πράσινος ήλιος του ΠΑΣΟΚ, στην Ελλάδα».
Ο νεανικός ενθουσιασμός συνδυαζόμενος μάλιστα με ικανές δόσεις διεθνιστικής αλληλεγγύης και σοσιαλιστικής νοσταλγίας δεν είναι δα και προς θάνατον παρά τα όσα επιμένει να λέγει ο Ευάγγελος Βενιζέλος σε απογευματινές εκπομπές (π.χ STAR) ότι η συζήτηση περί σοσιαλισμού στις μέρες μας θυμίζει τις αλήστου μνήμης διαμάχες περί της ύπαρξης ή μη του Θεού…
Εις πείσμα των συντηρητικών το σύνθημα των νεολαίων περί της ακατάλυτης σχέσης «Σεισμού» και «Σοσιαλισμού» αποτελεί την ισχυρότερη ένδειξη για την «επιστροφή στο … μέλλον» του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Κάπου εκεί στις μέρες του ΄74 όταν οι πατεράδες και οι θείοι των σημερινών νεολαίων ξελαρυγγιάζονταν για το «Σοσιαλισμό στις 18»…
Αλλά, μιας και πιάσαμε τα της σοσιαλιστικής νοσταλγίας δεν μπορώ παρά να θυμηθώ ένα κείμενο του Διοδώρου στο «Βήμα» για την 20η επέτειο του ΄81.
[Ο Διόδωρος ως γνωστόν δεν ανήκει στους κύκλους της συντηρητικής Δεξιάς. Η ταυτότητα του στον ακαδημαϊκό και δημοσιογραφικό χώρο είναι γνωστή όπως και η πορεία του στο κίνημα της Αριστεράς].
Έγραφε, λοιπόν, ο Διόδωρος το 2001: "Ακροποδητί, αυτή είναι η λέξη που περιγράφει την κατάσταση. Εχοντας βγάλει τα παπούτσια τους για να μην κάνουν θόρυβο και κρατώντας τα στο αριστερό χέρι, περπατούν στις μύτες των ποδιών, κάνοντας με το δεξί χέρι στο στόμα «σςςς» ο ένας στον άλλο έτσι γιόρτασαν οι Πασόκοι την 20ή επέτειο από την άνοδό τους στην εξουσία, ημερολόγιό μου.
«Στις 18 σοσιαλισμό», «18 Οκτωβρίου: ραντεβού με την Ιστορία» έγραφαν οι αφίσες τους εκείνη τη μακρινή εποχή, το 1981, όταν ο αφισοπόλεμος στους τοίχους γινόταν με ακαταπόνητες ειδικές δυνάμεις, έτοιμες κάθε στιγμή να επιτεθούν και να καλύψουν αστραπιαία τις αφίσες του αντιπάλου.
Μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις, πλαστικές σημαίες, πλήθη αλαλάζοντα, κόσμος που ονειρευόταν την «Αλλαγή» επειδή θα έφερνε τον σοσιαλισμό, κόσμος που τη φοβόταν επειδή θα έφερνε τον κομμουνισμό. Εξω από την ΕΟΚ, έξω από το ΝΑΤΟ, έξω οι βάσεις του θανάτου. Τέτοια θέλαμε οι περισσότεροι, τέτοια υποσχόταν το ΠαΣοΚ, τόσο μυαλό είχαμε εκείνη την εποχή. Ισως αυτό εξηγεί το ακροποδητί: κανείς δεν θέλει να θυμάται, ημερολόγιό μου.
Δεν ήταν μόνο το συντριπτικό 48% του κόμματος του Α. Παπανδρέου απέναντι στο 36% της ΝΔ του Γ. Ράλλη, στο 10,5% του ΚΚΕ, στο 1,5% του ΚΚΕ (εσ.): όλοι οι πόροι, όλοι οι αδένες, όλο το μεδούλι της ελληνικής κοινωνίας παρήγαν ΠαΣοΚ εκείνη την εποχή. Στο κράτος, την κοινωνία, τον πολιτισμό, την οικονομία άλλαξαν πρακτικές και νοοτροπίες δεκαετιών δεξιάς διακυβέρνησης, εμφυλιοπολεμικής ιδεολογίας.
Τα συνθήματα ξεχάστηκαν, οι άνθρωποι μένουν
Τέλος πάντων, δεν θα κάνω εγώ απολογισμό της εικοσαετίας για λογαριασμό του ΠαΣοΚ, ημερολόγιό μου. Συνοπτικά, το σημαντικότερο αναφορικά με το σήμερα είναι ότι προ εικοσαετίας άλλαξαν και τα πρόσωπα, οι άνθρωποι που ασκούσαν εξουσία, που έπαιρναν αποφάσεις σε όλα τα πεδία. Οι νεοδημοκράτες που παραμερίζονταν κραύγαζαν εναντίον των «πρασινοφρουρών», όπως προσβλητικά αποκαλούσαν τους αντικαταστάτες τους. Δεν επρόκειτο μόνο για τους υπουργούς ή τους διοικητές των μεγάλων οργανισμών· επρόκειτο κυρίως για χιλιάδες στελέχη του ΠαΣοΚ, 25-35 ετών, τη «γενιά του Πολυτεχνείου» όπως σηματοδοτήθηκε πολιτικά, που κατακυρίευσε διοίκηση, τοπική αυτοδιοίκηση, συνδικάτα, συνεταιρισμούς, σωματεία, οργανισμούς. Η Ελλάδα ανήκε πλέον σε άλλους Ελληνες, διαφορετικούς από αυτούς που την είχαν διοικήσει τις προηγούμενες δεκαετίες.
Ε, μπορεί λοιπόν τα συνθήματα και τα πολιτικά προγράμματα να άλλαξαν, τα πρόσωπα όμως έμειναν τα ίδια· πρόκειται για τους σημερινούς πενηντάρηδες που επιπλέον προβιβάστηκαν σε ανώτερες θέσεις, αντικαθιστώντας αυτούς που έφθειραν οι αναπόδραστοι νόμοι της βιολογίας. Είκοσι χρόνια τώρα έχουν τη χώρα στα χέρια τους, έχουν γίνει καθεστώς· δεν θέλουν να πραγματοποιήσουν τομές, τους κουράζουν τα μεγαλόπνοα προγράμματα, δεν έχουν οράματα· είναι από κακοί έως μέτριοι διαχειριστές, γνωρίζουν να συμβιβάζουν τα μικρά και μεγάλα συμφέροντα, είναι έμπειροι επαγγελματίες πολιτικοί, νιώθουν ασφαλείς διότι γνωρίζουν ότι οι αντίπαλοί τους της ΝΔ είναι χειρότεροι.
Για τούτο και δεν νιώθουν ανάγκη για απολογισμούς δημόσιους ή ιδιωτικούς τρίχες, συναισθηματισμοί της δεκάρας. Για τούτο και αντιδρούν βίαια σε κάθε προσπάθεια διεύρυνσης του ΠαΣοΚ γιατί να βάλουν συνεταίρους στο μαγαζί; Για τούτο αντιμετωπίζονται με τόση καχυποψία οι εξωκοινοβουλευτικοί υπουργοί ή όσοι προωθήθηκαν από τον Κ. Σημίτη και δεν ανήκαν στις τάξεις των «πρασινοφρουρών»: δεν θεωρούνται σάρκα από τη σάρκα του ΠαΣοΚ, παίρνουν πρωτοβουλίες, ταράζουν τα νερά. Αν εξαιρέσει κανείς τον σημιτικό πυρήνα, τον Γ. Παπανδρέου και τον Αλ. Παπαδόπουλο, όλοι οι υπόλοιποι υπουργοί απλώς διαχειρίζονται τα κονδύλια του προϋπολογισμού και της Ενωσης άλλος καλύτερα, άλλος χειρότερα. Χειρότερα συνήθως.
Η εξουσία φθείρει όσους δεν την έχουν
* Α, ναι, ο Κ. Λαλιώτης αποτελεί εξαίρεση, θυμήθηκε την εικοσαετία του ΠαΣοΚ. Την τίμησε κατηγορώντας τον Κ. Μητσοτάκη ότι προ δεκαετίας είχε τραπεζικούς λογαριασμούς στη Λιβερία. Υποσχέθηκε και άλλες αποκαλύψεις που θα προκαλέσουν «πολιτικό σεισμό» πιθανότατα βρήκε στοιχεία ότι ο Επίτιμος πρωτοστάτησε το 1965 στην αποστασία.
* Πάντως το συνέδριο έδωσε στον Κ. Σημίτη την «καθαρή και δυνατή εντολή» που είχε ζητήσει: τον επανεξέλεξαν πρόεδρο με 70%. Από εδώ και πέρα, η ευθύνη όλη δική του. Αμφιβάλλω όμως αν θα γίνει και τίποτα σπουδαίο· έχω την εντύπωση, ημερολόγιό μου, ότι οι Πασόκοι έχουν κουραστεί να κυβερνούν· στο κάτω κάτω ως εργαζόμενοι δικαιούνται άδεια και αυτοί. Μάλλον προτιμούν λοιπόν να το νοικιάσουν για λίγο το μαγαζί στη ΝΔ. «Ιδιοκτήτες είμαστε» σκέπτονται «όποτε θέλουμε το παίρνουμε πίσω». Δίκιο έχουν: οι πόροι και οι αδένες της κοινωνίας μας που παράγουν νέα κόμματα εξουσίας έχουν προ πολλού ατροφήσει. Το ΠαΣοΚ θα είναι ακαταμάχητο όσο η γενιά των «πρασινοφρουρών» του 1981 δεν έχει βγει στη σύνταξη θα μας θάψουν όλους, ημερολόγιό μου.
* Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Γιατί ανήμερα στις 18 Οκτωβρίου παρατηρούσα τον εαυτό μου στον καθρέφτη και σκεφτόμουνα: «Διόδωρε, μόνο είκοσι χρόνια πέρασαν· πώς κατάντησες έτσι;» Η εξουσία φθείρει όσους δεν την έχουν, ημερολόγιό μου με γέρασαν οι Πασόκοι! Και δεν τόλμησα να κοιτάξω τις προ εικοσαετίας σελίδες σου: ίσως κάποιες αρχές, αυτό που λέμε «στάση ζωής», να έχουν μείνει ανέγγιχτες. Οι απόψεις μου όμως έχουν υποστεί σίγουρα φθορά αντίστοιχη με αυτή των Πασόκων".
Ακούγεται η φωνή της εκφωνήτριας: « (…) Είναι μαζί μας, ο Γενικός Γραμματέας της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, Λουίς Αγιάλα. Σύντροφος απ' τη Χιλή, την πατρίδα του Σαλβαντόρ Αλιέντε, για να μας μεταφέρει μήνυμα αλληλεγγύης, από τα 154 κόμματα - μέλη της Οργάνωσης».
[Ο σύντροφος από τη Χιλή ανεβαίνει στην εξέδρα και αντί οποιουδήποτε μηνύματος ακολουθούν ασπασμοί με το Γιώργο Παπανδρέου και χαιρετισμοί προς το πλήθος που ανταποδίδει με το σύνθημα «Σεισμός, σεισμός, σοσιαλισμός»].
Τα συνθήματα συνεχίζουν σε ρυθμό και ένταση διεθνιστικών Ρίχτερ. Ο Γιώργος Παπανδρέου ξαναπηγαίνει στο βήμα και από μικροφώνου «συνομιλεί» με τους νεολαίους οι οποίοι απτόητοι συνεχίζουν τα συνθήματα αναφορικά με το … Σεισμό. «Είμαστε εδώ, όλοι μαζί, ενωμένοι, δυνατοί. Είμαστε εδώ, έχοντας την αλληλεγγύη των σοσιαλιστών, των δημοκρατών, όλου του κόσμου, που και αυτοί ζητούν να ανατείλει και πάλι, ο πράσινος ήλιος του ΠΑΣΟΚ, στην Ελλάδα».
Ο νεανικός ενθουσιασμός συνδυαζόμενος μάλιστα με ικανές δόσεις διεθνιστικής αλληλεγγύης και σοσιαλιστικής νοσταλγίας δεν είναι δα και προς θάνατον παρά τα όσα επιμένει να λέγει ο Ευάγγελος Βενιζέλος σε απογευματινές εκπομπές (π.χ STAR) ότι η συζήτηση περί σοσιαλισμού στις μέρες μας θυμίζει τις αλήστου μνήμης διαμάχες περί της ύπαρξης ή μη του Θεού…
Εις πείσμα των συντηρητικών το σύνθημα των νεολαίων περί της ακατάλυτης σχέσης «Σεισμού» και «Σοσιαλισμού» αποτελεί την ισχυρότερη ένδειξη για την «επιστροφή στο … μέλλον» του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Κάπου εκεί στις μέρες του ΄74 όταν οι πατεράδες και οι θείοι των σημερινών νεολαίων ξελαρυγγιάζονταν για το «Σοσιαλισμό στις 18»…
Αλλά, μιας και πιάσαμε τα της σοσιαλιστικής νοσταλγίας δεν μπορώ παρά να θυμηθώ ένα κείμενο του Διοδώρου στο «Βήμα» για την 20η επέτειο του ΄81.
[Ο Διόδωρος ως γνωστόν δεν ανήκει στους κύκλους της συντηρητικής Δεξιάς. Η ταυτότητα του στον ακαδημαϊκό και δημοσιογραφικό χώρο είναι γνωστή όπως και η πορεία του στο κίνημα της Αριστεράς].
Έγραφε, λοιπόν, ο Διόδωρος το 2001: "Ακροποδητί, αυτή είναι η λέξη που περιγράφει την κατάσταση. Εχοντας βγάλει τα παπούτσια τους για να μην κάνουν θόρυβο και κρατώντας τα στο αριστερό χέρι, περπατούν στις μύτες των ποδιών, κάνοντας με το δεξί χέρι στο στόμα «σςςς» ο ένας στον άλλο έτσι γιόρτασαν οι Πασόκοι την 20ή επέτειο από την άνοδό τους στην εξουσία, ημερολόγιό μου.
«Στις 18 σοσιαλισμό», «18 Οκτωβρίου: ραντεβού με την Ιστορία» έγραφαν οι αφίσες τους εκείνη τη μακρινή εποχή, το 1981, όταν ο αφισοπόλεμος στους τοίχους γινόταν με ακαταπόνητες ειδικές δυνάμεις, έτοιμες κάθε στιγμή να επιτεθούν και να καλύψουν αστραπιαία τις αφίσες του αντιπάλου.
Μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις, πλαστικές σημαίες, πλήθη αλαλάζοντα, κόσμος που ονειρευόταν την «Αλλαγή» επειδή θα έφερνε τον σοσιαλισμό, κόσμος που τη φοβόταν επειδή θα έφερνε τον κομμουνισμό. Εξω από την ΕΟΚ, έξω από το ΝΑΤΟ, έξω οι βάσεις του θανάτου. Τέτοια θέλαμε οι περισσότεροι, τέτοια υποσχόταν το ΠαΣοΚ, τόσο μυαλό είχαμε εκείνη την εποχή. Ισως αυτό εξηγεί το ακροποδητί: κανείς δεν θέλει να θυμάται, ημερολόγιό μου.
Δεν ήταν μόνο το συντριπτικό 48% του κόμματος του Α. Παπανδρέου απέναντι στο 36% της ΝΔ του Γ. Ράλλη, στο 10,5% του ΚΚΕ, στο 1,5% του ΚΚΕ (εσ.): όλοι οι πόροι, όλοι οι αδένες, όλο το μεδούλι της ελληνικής κοινωνίας παρήγαν ΠαΣοΚ εκείνη την εποχή. Στο κράτος, την κοινωνία, τον πολιτισμό, την οικονομία άλλαξαν πρακτικές και νοοτροπίες δεκαετιών δεξιάς διακυβέρνησης, εμφυλιοπολεμικής ιδεολογίας.
Τα συνθήματα ξεχάστηκαν, οι άνθρωποι μένουν
Τέλος πάντων, δεν θα κάνω εγώ απολογισμό της εικοσαετίας για λογαριασμό του ΠαΣοΚ, ημερολόγιό μου. Συνοπτικά, το σημαντικότερο αναφορικά με το σήμερα είναι ότι προ εικοσαετίας άλλαξαν και τα πρόσωπα, οι άνθρωποι που ασκούσαν εξουσία, που έπαιρναν αποφάσεις σε όλα τα πεδία. Οι νεοδημοκράτες που παραμερίζονταν κραύγαζαν εναντίον των «πρασινοφρουρών», όπως προσβλητικά αποκαλούσαν τους αντικαταστάτες τους. Δεν επρόκειτο μόνο για τους υπουργούς ή τους διοικητές των μεγάλων οργανισμών· επρόκειτο κυρίως για χιλιάδες στελέχη του ΠαΣοΚ, 25-35 ετών, τη «γενιά του Πολυτεχνείου» όπως σηματοδοτήθηκε πολιτικά, που κατακυρίευσε διοίκηση, τοπική αυτοδιοίκηση, συνδικάτα, συνεταιρισμούς, σωματεία, οργανισμούς. Η Ελλάδα ανήκε πλέον σε άλλους Ελληνες, διαφορετικούς από αυτούς που την είχαν διοικήσει τις προηγούμενες δεκαετίες.
Ε, μπορεί λοιπόν τα συνθήματα και τα πολιτικά προγράμματα να άλλαξαν, τα πρόσωπα όμως έμειναν τα ίδια· πρόκειται για τους σημερινούς πενηντάρηδες που επιπλέον προβιβάστηκαν σε ανώτερες θέσεις, αντικαθιστώντας αυτούς που έφθειραν οι αναπόδραστοι νόμοι της βιολογίας. Είκοσι χρόνια τώρα έχουν τη χώρα στα χέρια τους, έχουν γίνει καθεστώς· δεν θέλουν να πραγματοποιήσουν τομές, τους κουράζουν τα μεγαλόπνοα προγράμματα, δεν έχουν οράματα· είναι από κακοί έως μέτριοι διαχειριστές, γνωρίζουν να συμβιβάζουν τα μικρά και μεγάλα συμφέροντα, είναι έμπειροι επαγγελματίες πολιτικοί, νιώθουν ασφαλείς διότι γνωρίζουν ότι οι αντίπαλοί τους της ΝΔ είναι χειρότεροι.
Για τούτο και δεν νιώθουν ανάγκη για απολογισμούς δημόσιους ή ιδιωτικούς τρίχες, συναισθηματισμοί της δεκάρας. Για τούτο και αντιδρούν βίαια σε κάθε προσπάθεια διεύρυνσης του ΠαΣοΚ γιατί να βάλουν συνεταίρους στο μαγαζί; Για τούτο αντιμετωπίζονται με τόση καχυποψία οι εξωκοινοβουλευτικοί υπουργοί ή όσοι προωθήθηκαν από τον Κ. Σημίτη και δεν ανήκαν στις τάξεις των «πρασινοφρουρών»: δεν θεωρούνται σάρκα από τη σάρκα του ΠαΣοΚ, παίρνουν πρωτοβουλίες, ταράζουν τα νερά. Αν εξαιρέσει κανείς τον σημιτικό πυρήνα, τον Γ. Παπανδρέου και τον Αλ. Παπαδόπουλο, όλοι οι υπόλοιποι υπουργοί απλώς διαχειρίζονται τα κονδύλια του προϋπολογισμού και της Ενωσης άλλος καλύτερα, άλλος χειρότερα. Χειρότερα συνήθως.
Η εξουσία φθείρει όσους δεν την έχουν
* Α, ναι, ο Κ. Λαλιώτης αποτελεί εξαίρεση, θυμήθηκε την εικοσαετία του ΠαΣοΚ. Την τίμησε κατηγορώντας τον Κ. Μητσοτάκη ότι προ δεκαετίας είχε τραπεζικούς λογαριασμούς στη Λιβερία. Υποσχέθηκε και άλλες αποκαλύψεις που θα προκαλέσουν «πολιτικό σεισμό» πιθανότατα βρήκε στοιχεία ότι ο Επίτιμος πρωτοστάτησε το 1965 στην αποστασία.
* Πάντως το συνέδριο έδωσε στον Κ. Σημίτη την «καθαρή και δυνατή εντολή» που είχε ζητήσει: τον επανεξέλεξαν πρόεδρο με 70%. Από εδώ και πέρα, η ευθύνη όλη δική του. Αμφιβάλλω όμως αν θα γίνει και τίποτα σπουδαίο· έχω την εντύπωση, ημερολόγιό μου, ότι οι Πασόκοι έχουν κουραστεί να κυβερνούν· στο κάτω κάτω ως εργαζόμενοι δικαιούνται άδεια και αυτοί. Μάλλον προτιμούν λοιπόν να το νοικιάσουν για λίγο το μαγαζί στη ΝΔ. «Ιδιοκτήτες είμαστε» σκέπτονται «όποτε θέλουμε το παίρνουμε πίσω». Δίκιο έχουν: οι πόροι και οι αδένες της κοινωνίας μας που παράγουν νέα κόμματα εξουσίας έχουν προ πολλού ατροφήσει. Το ΠαΣοΚ θα είναι ακαταμάχητο όσο η γενιά των «πρασινοφρουρών» του 1981 δεν έχει βγει στη σύνταξη θα μας θάψουν όλους, ημερολόγιό μου.
* Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Γιατί ανήμερα στις 18 Οκτωβρίου παρατηρούσα τον εαυτό μου στον καθρέφτη και σκεφτόμουνα: «Διόδωρε, μόνο είκοσι χρόνια πέρασαν· πώς κατάντησες έτσι;» Η εξουσία φθείρει όσους δεν την έχουν, ημερολόγιό μου με γέρασαν οι Πασόκοι! Και δεν τόλμησα να κοιτάξω τις προ εικοσαετίας σελίδες σου: ίσως κάποιες αρχές, αυτό που λέμε «στάση ζωής», να έχουν μείνει ανέγγιχτες. Οι απόψεις μου όμως έχουν υποστεί σίγουρα φθορά αντίστοιχη με αυτή των Πασόκων".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου