Σκηνή τέταρτη: Κυριακή πρωί, στο Ναύπλιο, έξω απ΄ την
εκκλησία, ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας πέφτει κά-
τω απ΄ τις σφαίρες των Μαυρομιχαλαίων.
(Οδυσσέας Ελύτης, Ο Μικρός Ναυτίλος, απόσπασμα απο το [Προβολέας δ']).
Τα φαντάσματα της Ιστορίας –μαζί με αυτά και οι αυτόκλητοι διαχειριστές της όποιας κληρονομιάς τους- θα συνεχίσουν να μας «κυνηγούν»…
[Αφορμή για τη καταχώριση, ένα κείμενο της Μαρίας Τοπάλη για δύο συγγραφείς ( Μαζάουερ – Παμούκ) και για δύο πόλεις (Θεσσαλονίκη – Ιστανμπούλ) με «συγγένειες» στην εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ένα αφιέρωμα για τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, στην ενότητα Νέες Εποχές].
Από όποια μεριά κι αν το «κοιτάξει» κανείς το ζήτημα θα διαπιστώσει, δίχως άλλο, ότι ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας (ανεξαρτήτως των απόψεων που διατυπώνονται και των συμπεριφορών που εκδηλώνονται) συνεχίζει να θεωρεί τη «μνήμη» και τη διαχείριση της ούτε λίγο ούτε πολύ ως ένα ιδεολογικό - πολιτικό διακύβευμα . Κι αυτό γιατί η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να συμμετέχει με τον τρόπο της σε μια εν πολλοίς αδιέξοδη αλλά συνάμα άκρως προκλητική (λόγω ακριβώς των όρων και των προϋποθέσεων με τους οποίους διεξάγεται) αναμέτρηση με τους Μύθους (με εκατοντάδες ή και χιλιάδες μικρούς ή μεγαλύτερους νεοελληνικούς Μύθους) που την συγκροτούν, την εξουσιάζουν, την εγκλωβίζουν.
Η κυριαρχία μιας αντίληψης διαχείρισης των Ιστορικών γεγονότων (και ιδιαίτερα εκείνων με έντονη συμβολική σημασία και αξία) και ευρύτερα της Ιστορικής, συλλογικής ή μη, Μνήμης ως ιδεολογικού-πολιτικού διακυβεύματος συντηρεί την αναγκαιότητα των Μύθων (ακόμη κι όταν οι επιμέρους εκπρόσωποι μεταμοντέρνων ελίτ επιχειρούν να τους αποδομήσουν…) και δυναμιτίζει την όποια δυνατότητα αναζήτησης και διαμόρφωσης Ταυτοτήτων πέρα από τα όρια της προκαθορισμένης και εν πολλοίς προκατασκευασμένης διαμάχης…
Η Μνήμη ανάμεσα στους Μύθους και στις Ταυτότητες διεκδικεί την αυτονομία της, ιδιαίτερα δε όταν πρόκειται για την υπόθεση της Ελευθερίας.
Με άλλα λόγια, "Δεν μας ταιριάζει, 'Ερμιππε, εμάς τους φιλοσόφους
να μοιάζουμε σαν κάτι μικροβασιλείς μας" - για να θυμηθούμε και τον Αλεξανδρινό ποιητή Κύρ Κωνσταντίνο Καβάφη...
4 σχόλια:
Γράφεις:
"Από όποια μεριά κι αν το «κοιτάξει» κανείς το ζήτημα θα διαπιστώσει, δίχως άλλο, ότι ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας (ανεξαρτήτως των απόψεων που διατυπώνονται και των συμπεριφορών που εκδηλώνονται) συνεχίζει να θεωρεί τη «μνήμη» και τη διαχείριση της ούτε λίγο ούτε πολύ ως ένα ιδεολογικό - πολιτικό διακύβευμα"
και θάταν έτσι...
Όμως για μας που αντιδρούμε, υπάρχουν κάποιες παράμετροι ιδιαίτερες.
Κατ' αρχάς, το ζήτημα με το "επίμαχο" βιβλίο το αντιμετωπίζουμε όχι ως διαφωνία για τον τρόπο διαχείρισης της Μνήμης, αλλά ως προαποφασισμένες Σιωπές για συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα που μας αφορούν. Με μια έννοια είναι προαποφασισμένος τρόπος πολιτικής διαχείρισης των ιστορικών γεγονότων από την πλευρά των συγγραφέων.
Οπότε, μέσα στη μεγάλη χοάνη των πολύμορφων αντιδράσεων, υπάρχει και η δική μας ιδιαιτερότητα που κατατάσσει το εγχείρημα στην αναθεωρητική ιστοριογραφία.
Υπάρχουν φυσικά και άλλα ζητήματα. Ένα απ' αυτά είναι το γεγονός ότι για κάποια κομμάτια του προσφυγικού ελληνισμού οι συνέπειες της Μικρασιατικής καταστροφής είναι παρούσες και άμεσα βιωμένες, όπως στο κύμα των ομογενών προσφύγων από την πρώην Σοβιετική Ένωση...
Αυτά φυσικά αναφέρονται, γιατί η συζήτηση για το ζήτημα της Μνήμης άρχισε εξαιτίας του "επίμαχου" βιβλίου και της σφοδρής, όπως φαίνεται, σύγκρουσης.
Ας ξεκινήσω απο το "ειδικό" και το "ειδικότερο".
Νομίζω ότι η προσέγγιση που επιχειρείς ως πρόσωπο και ενδεχομένως ως χώρος (Πόντος, Αριστερά) δεν εγγράφεται στη κυρίαρχη τάση και όσον αφορά την Ιστορία και όσον αφορά τη διαχείριση της Ιστορικής΄Μνήμης.
Με την έννοια αυτή έχω την αίσθηση ότι οι συμμαχίες (προσωπικές και συλλογικές) θα πρέπει να αναζητηθούν προς άλλη κατεύθυνση.
Προσωπικά, με ενοχλεί η ταύτιση του "Πόντου" με τη κοινοπραξία Χριστόδουλου, Παπαθεμελή, Κανέλη και λοιπών εκπροσώπων της "ρωμιοσύνης" (δεξιάς και αριστεράς)... Κι ακόμη περισσότερο, η άρνηση ή η αδυναμία των εκπροσώπων των συλλογικοτήτων των πολιτών με ιδιαίτερα αναφορά στο "Πόντο" να αρθρώσουν ένα Λόγο δικαιωμάτων και ελευθερίας πέρα απο τα γνωστά στερεότυπα του "ελληνοχριστιανισμού" και τα ξεφτισμένα ιδεολογήματα που περιφέρουν τα απομεινάρια του "αντι-αποικιακού αγώνα" και των "εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων" - ένα Λόγο που να μπορεί να ενταχθεί στη αντίληψη της "Συμμαχίας των Πολιτισμών" δίχως βεβαίως να "πετάξει τίποτα"... Ο σημερινός "Πόντος" μπορεί να κατοικεί στη ... Θράκη (δικαιώματα αυτοπροσδιορισμού σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο) ή στις συνοικίες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης (μετανάστες δίχως γνώση της ελληνικής γλώσσας και δίχως πλαστά πιστοποιητικά "ομογενών"-πόσοι είναι έτοιμοι να αναγνωρίσουν αυτή τη πραγματικότητα; Ο σημερινός "Πόντος" μπορεί να έχει άμεση σχέση με τις τραυματικές συνέπειες χιλιάδων ή εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών που δημιουργεί η απαράδεκτη κρατούσα κρατική αντίληψη της ιθαγένειας του "αίματος" κ.α.
Ας πάμε και παρακάτω: Τα σχήματα που έχουν επιλεγεί απο τη μια "Εθνότητες- Εθνοτικοί πληθυσμοί" - "Θύματα" (Πόντιοι, Μικρασιάτες, Αρμένιοι κ.α) και απο την άλλη " Εθνος" - "Θύτης" (Τουρκία - Κεμαλικό καθεστώς)λόγω των επικίνδυνων γενικεύσεων τους (πέρα απο το συγκεκριμένο χρόνο και τα συγκεκριμένα δεδομένα) νομίζω ότι σε αρκετές περιπτώσεις δεν μπορούν να αποτελούν το πιο χρήσιμο οδηγό και για την Ιστορική 'Ερευνα και τα παραγόμενα αποτελέσματα της αλλά και για την Ιστορική Μνήμη.
Για παράδειγμα, η επιμονη ανάδειξη ζητημάτων (υπαρκτών ακόμη και σήμερα...) απο την πλευρά των εκπροσώπων του πολυποίκιλου νεοελληνικού εθνικισμού-λαϊκισμού (και στους οποίους προφανώς δεν κατατάσσω τον blogger του Πόντου και της Αριστεράς) μάλλον καταστρέφει -παρά ό,τιδήποτε άλλο- την όποια ζώσα Μνήμη των ανθρώπων και των συγγενών τους και αυτό γιατί υιοθετεί τις πολιτικές του "Αίματος" για να "συγκινήσει", να ενεργοποιήσει το συναισθηματικό απόθεμα και να κεφαλαιοποιήσει εκ νέου το προϊόν της "συγκίνησης"...
Άρα, κατά τη γνώμη μου έχει απόλυτη προτεραιότητα αλλά και ξεχωριστή σημασία απο ποιά πλευρά των ιδεολογικών και πολιτικών "συνόρων" προέρχεται ο καθένας "υπερασπιστής" της Μνήμης αλλά και πόσο χώρο ελευθερίας είναι διατεθειμένος να αναγνωρίσει στην ίδια την έρευνα και τους φορείς της.
Τέλος, θίγεις και ένα ζήτημα -εκείνο των νεοπροσφύγων απο την πάλαι ποτέ Σ.Ε- που κατά τη γνώμη μου έχει περισσότερη αξία αν τοποθετηθεί στο πλαίσιο των δημοκρατικών πολιτικών δικαιωμάτων και της ελευθερίας.
Χαίρομαι που στο απρόσωπο διαδίκτυο ανοίγουν συζητήσεις και επικοινωνούν πολίτες, που στην τρισδιάστατη ζωή, μάλλον θα κινούνταν σες ασύμβατες τροχιές. Η χρήση των όρων "Πόντος"και "Αριστερά" , έχει να κάνει με δύο από τις πολλές ταυτότητες που κουβαλάει ο καθένας μας!
Μελετώ την άποψή σου, αλλά νομίζω ότι δεν έχεις δει το χώρο μας:
http://pontosandaristera.wordpress.com/
Το μόνο που θάθελα να σου πω, είναι ότι το διϊστικό σχήμα που αποδέχεσαι, νομίζω ότι -επί της ουσίας- δεν υπάρχει στη ζωή, όπου οι άπειρες αντιθέσεις της, διαρκώς αναδιατάσσουν τα όρια...
Δε σχολίασες όμως τη αναφορά μας για τις "προαποφασισμένες Σιωπές" και τη δυνατότητα των πολιτών να αντιδράσουν..
1. "Αντιδράσεις πολιτών": Θα ήμουν ο τελευταίος που θα ... αντιδρούσε για τις αντιδράσεις. Ανεξαρτήτως μορφής και περιεχομένου.
2. "Προσυμφωνημένες σιωπές": Ευτυχώς ή δυστυχώς δεν με συγκίνησε ποτέ η αστυνομική εκδοχή των πραγμάτων. Δεν υπήρξα ποτέ ούτε σταλινικός ή μαοϊκός κλπ και πολύ περισσότερο ακροδεξιός ή λαϊκιστής. Άρα, δεν νομίζω ότι είμαι σε θέση να απαντήσω για τις προσυμφωνημένες ή μη σιωπές. Πάντως, ομολογώ πως αν είχα να αντιμετωπίσω ή και να διαχειριστώ "κραυγές" θα προτιμούσα και θα επέλεγα (και εγώ) τις "σιωπές"...Αν είναι άδολες ή όχι, το ξανασυζητάμε.
3.Το αν γνωρίζω ή όχι το blog η απάντηση μου νομίζω ότι θα ξεκαθαρίσει τα πράγματα. Η εργασία σχετικά με τις διώξεις της σταλινικής περιόδου είναι εξαιρετικής ποιότητας (και όσον αφορά τη γραφή αλλά και τη τεκμηρίωση της).
4.Το σχόλιο σου απλώς μου έδωσε αφορμή για ένα δικό μου σχόλιο. Το περιεχόμενο του ας μην ληφθεί ως απάντηση στα σχολιαζόμενα απο εσένα. Άλλους αφορούν και μάλλον το ξέρεις και το κατανοείς. Δεν μου πέρασε καν απο το μυαλό να σε εντάξω κάπου που δεν ανήκεις φύσει και θέσει...
5.Τέλος, ο αυτοπροσδιορισμός (Αριστερός, Πόντιος) είναι ένα απόλυτο και αναφαίρετο ατομικό και δημοκρατικό δικαίωμα. Μάλιστα, απο την πλευρά μου είναι όχι μόνο σεβαστό αλλά και προκλητικό με τη θετική έννοια του όρου. Αρκεί -αν μου επιτρέπεται το σχόλιο- το Αριστερός και το Πόντιος να διαμορφώνουν σημεία αναφοράς για το μέλλον και όχι για το παρελθόν. Με άλλα λόγια, ο σημερινός Πόντιος και δη ο Πόντιος της Αριστεράς (με όλες τις αποσκευές του, δίχως να πετάει τίποτα...) μπορεί να σταθεί στο πλάι ενός Κοσοβάρου ή ένος Σέρβου στο Κόσοβο, ένος Αλβανού στα Σκόπια, ενός Κούρδου ή Αλεβίτη στην Κων/πολη; Με την ίδια άνεση που συνομιλεί με ένα Μικρασιάτη ή έναν Βορειοηπειρώτη; Και πάλι δεν αναφέρομαι προσωπικά και προφανώς δεν ζητώ κάποια απάντηση...Απλώς πιστεύω ότι όποιος έχει "ματώσει" οφείλει να υπερβαίνει τιος κυρίαρχες συμπεριφορές και νοοτροπίες.
Δημοσίευση σχολίου