Η ασφαλής μιζέρια μιας "αποκεντρωμένης δημόσιας υπηρεσίας"

Σε μια πρόσφατη μελέτη ομάδας εργασίας του ΙΣΤΑΜΕ –άμεσα συνδεδεμένο think tank με το Πασόκ- επισημαίνονται, μεταξύ άλλων,τα εξής:

"Η αποτύπωση της ποιότητας της παρεχόµενης τριτοβάθµιας εκπαίδευσης είναι πρακτικά αδύνατη, διότι ακόµη δεν εφαρµόζεται ο θεσµός της αξιολόγησης στα πανεπιστήµια και δεν έχουν υπάρξει έρευνες αντίστοιχες µε την PISA στο επίπεδο της τριτοβάθµιας. Η εφαρµογή της ∆ιακήρυξης της Μπολόνια, την οποία έχει υπογράψει η Ελλάδα µαζί µε άλλες 28 χώρες, αναµένεται µεταξύ άλλων να ανοίξει το δρόµο για τη συγκέντρωση στοιχείων σχετικά µε τη θέση των Ελληνικών ΑΕΙ και ΤΕΙ στο Ευρωπαϊκό στερέωµα. Στη φάση αυτή τα διαθέσιµα δεδοµένα σχετικά µε την τριτοβάθµια εκπαίδευση είναι ποσοτικά".

Από την καταχώριση αυτού του μικρού, ελάχιστου αποσπάσματος της μελέτης του ΙΣΤΑΜΕ προκύπτει ένα γεγονός: Η παντελής έλλειψη διαθέσιμων δεδομένων βάσει των οποίων μπορούν να αποτιμηθούν καταστάσεις και να διαμορφωθούν πολιτικές στο έδαφος της σημερινής πραγματικότητας. Λεπτομέρεια ίσως για ορισμένους, μια ουσιαστική πτυχή του όλου ζητήματος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για άλλους.

Όπως και να έχει, εκείνο που μάλλον πρέπει να προβληματίσει περισσότερο από οτιδήποτε είναι η αιτία ή ακριβέστερα, μια από τις αιτίες για την έλλειψη διαθέσιμων δεδομένων. Οι ερευνητές του ΙΣΤΑΜΕ την ορίζουν αυτήν ή αυτές τις αιτίες με σαφή τρόπο: "Η αποτύπωση της ποιότητας της παρεχόµενης τριτοβάθµιας εκπαίδευσης είναι πρακτικά αδύνατη, διότι ακόµη δεν εφαρµόζεται ο θεσµός της αξιολόγησης στα πανεπιστήµια" . Kι εδώ κρύβεται το "κουμπί" της όλης υπόθεσης. Και το "κουμπί" δεν είναι άλλο, από την αξιολόγηση!!! Με απλά λόγια, η μη εφαρμογή μιας τέτοιας διαδικασίας οδηγεί στην παντελή αδυναμία να αξιολογηθεί και να αποτιμηθεί το έργο των Τμημάτων,των Σχολών και των Πανεπιστημίων και όλων όσοι με τον ένα ή άλλο τρόπο συμμετέχουν στο ακαδημαϊκό και ερευνητικό έργο.

Η αδυναμία αυτή δεν έχει να κάνει τόσο με τις λεπτομέρειες και τις ρυθμίσεις ενός νόμου που προβλέπει και καθορίζει τα της αξιολόγησης αλλά με παγιωμένες αντιλήψεις από την πλευρά του πολιτικού κόσμου και της ακαδημαϊκής κοινότητας που αντιστέκονται και αντιστρατεύονται όλα εκείνα τα αυτονόητα που συνδέονται με την οργάνωση και τη λειτουργία των μονάδων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με πραγματική αυτονομία και αυτοδιοίκηση με στόχο την μεγιστοποίηση του τελικού μετρήσιμου αποτελέσματος και πάντα σε σχέση με τους διαθέσιμους πόρους από το δημόσιο, την αγορά και την κοινωνία.

Για το τι είναι και δεν είναι η διαδικασία της αξιολόγησης ας δανειστούμε ένα παλαιότερο κείμενο του υπουργείου Παιδείας (Μάρτιος 2001):

"Οι διαδικασίες αξιολόγησης της ποιότητας καλύπτουν το σύνολο των δραστηριοτήτων των ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης, δηλαδή το εκπαιδευτικό και το ερευνητικό έργο, την παροχή υπηρεσιών και την αποτελεσματικότητα του διοικητικού μηχανισμού των ιδρυμάτων. Επίσης, είναι δυνατό να αφορούν είτε το ίδρυμα ως σύνολο είτε επιμέρους μονάδες του ιδρύματος, είναι όμως δυνατό να αφορούν και προγράμματα σπουδών ενός Τμήματος ή ακόμα και ομοειδή προγράμματα σπουδών διαφόρων ιδρυμάτων.
Η συγκριτική αξιολόγηση ομοειδών προγραμμάτων σπουδών είναι δυνατό να εκτείνεται σε ιδρύματα και των δύο τομέων της ανώτατης εκπαίδευσης. Επίσης, η αξιολόγηση είναι δυνατό να εκτείνεται και στα στρατηγικά και επιχειρησιακά σχέδια των ιδρυμάτων και στο βαθμό υλοποίησής τους".

Ο πολιτικός κόσμος και η ακαδημαϊκή κοινότητα χωρίς εξαιρέσεις και δίχως εκπτώσεις και διγλωσσίες οφείλουν να απαντήσουν με ή χωρίς νέο νόμο πλαίσιο στο εξής ερώτημα: Τα πανεπιστήμια θέλουν και μπορούν να κάνουν το μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση της ουσιαστικής αυτονομίας (συμπεριλαμβανομένης και της οικονομικής τους θέσης) ή θα επιλέξουν να παραμείνουν στο τέλμα της ασφαλούς πλην μίζερης και αναποτελεσματικής "αποκεντρωμένης δημόσιας υπηρεσίας";